Bijna elk mens heeft het Epstein Barr Virus (EBV) in een heel klein percentage van zijn witte bloedcellen. Het virus is echter inactief en de meeste mensen zullen er nooit iets van merken. Tot nu toe dacht men dat het virus onzichtbaar was voor het afweersysteem, maar dat blijkt niet zo te zijn."Sterker nog, het virus blijkt een boodschap te versturen via exosomen – minuscule blaasjes – van de witte bloedcellen naar afweercellen", aldus onderzoeksleider moleculair bioloog Michiel Pegtel. Dit mechanisme houdt de delicate balans tussen mens en virus in stand waardoor de mens gezond blijft. In mensen met een defect afweersysteem kan het EBV echter uitbreiden waardoor er meer exosomen dan normaal in het bloed circuleren. De boodschap die de exosomen verspreiden doen speciale alarmcellen van het immuunsysteem op hol slaan en zo kunnen er ontstekingen ontstaan. De onderzoekers laten zien dat dit mogelijk in de huid van mensen met de auto-immuunziekte lupus erythematosus (SLE, ook Lupus genoemd) gebeurt.

Exosomen circuleren ook veelvuldig in het bloed van patiënten met kanker. De resultaten van Pegtels onderzoek lijken veel op die van Amerikaans onderzoek dat aantoonde dat cellen onder stress soortgelijke boodschappen verspreiden via exosomen, en zo resistentie tegen anti-kanker therapie in de hand werken. Pegtel is enthousiast: “Als we dit mechanisme verder kunnen begrijpen en ontrafelen, biedt het veel kansen voor de behandeling van allerlei aandoeningen. Ik denk aan de auto-immuunziekte Lupus, maar ook aan kanker waar exosomen een rol spelen in therapieresistentie en uitzaaiingen. Dit onderzoek is dan ook tot stand gekomen door een intensieve samenwerking tussen artsen en wetenschappers van een groot aantal afdelingen, zoals pathologie, oncologie, reumatologie, dermatologie en neuro-oncologie van VUmc, Utrecht en Amerika.” Inmiddels is het VUmc-onderzoeksteam gestart met de ontwikkeling van nieuwe methodes om de ontrafeling van dit ingenieuze communicatiemechanisme mogelijk te maken.

©Nationale Zorggids