In het voorjaar van 2015 werden in Nederland onder de paraplu van IkPas in verschillende regio’s acties georganiseerd met 30 of 40 dagen zonder alcohol. De acties ontstonden spontaan of werden aangespoord door GGD-instellingen, gemeenten of zorginstellingen. “Deelnemers zijn vaak benieuwd of het hun lukt om zo’n periode geen alcohol te drinken en zien het als een uitdaging. Anderen menen dat hun alcoholgebruik teveel een gewoonte is geworden en proberen door deelname hierover weer meer controle te krijgen. Er zijn ook deelnemers die behoefte hebben aan een detox-periode, waarin zij bijvoorbeeld beter slapen, zich fitter voelen, de lever even rust geven of in gewicht afvallen”, zegt Rob Bovens, lector Verslaving van Windesheim en initiatiefnemer van IKPas.

 

IkPas heeft een laagdrempelig en ludiek karakter. Deelnemers krijgen de uitdaging om met zichzelf of met hun omgeving de afspraak te maken een serieuze periode van 30 of 40 dagen geen alcohol te drinken. Social media speelt een belangrijke rol. Zo zijn op de IKPas website recepten van alcholvrije cocktails te vinden. Deelnemers kunnen elkaar via social media actief ondersteunen, Op de landelijke website IkPas.nl stonden in maart 2015 4595 deelnemers geregistreerd, in werkelijkheid deed een veelvoud van dit getal mee. IkPas inspireerde hen tot deelname zonder dat zij zich als deelnemer registreerden. 

 

Het lectoraat Verslaving van Windesheim onderzocht samen met het AMC Amsterdam en de GGD Gooi- en Vechtstreek de effecten van de acties. De resultaten worden nog geanalyseerd. Eerste bevindingen laten zien dat de uitkomsten vergelijkbaar zijn met de resultaten van het onderzoek naar het bekende Dry January in Engeland. Het verschil met de Engelse actie is dat, naast de afwijkende startdatum, de Nederlandse initiatieven twee varianten kennen: 40 of 30 dagen. 

 

Bij de IkPas-actie van 2015 dachten de initiatiefnemers aanvankelijk dat de actie vooral mensen zou aantrekken die in het dagelijks leven al weinig alcohol nuttigen. Dit beeld moesten zij bijstellen. Van de deelnemers bleek 50% de actie vooraf te zien als een serieuze uitdaging. Bovendien bleken er zich onder de deelnemers, in vergelijking met andere Nederlandse studies, twee à drie keer zoveel mensen te bevinden die volgens erkende gezondheidsnormen bovenmatig alcohol drinken. En: gemiddeld op twee keer zoveel dagen in de week alcohol drinken. Ongeveer de helft deed mee omdat men ook na IkPas minder wilde drinken. Twee derde van de deelnemers was vrouw en twee derde was hoogopgeleid (minimaal hbo). Relatief veel oudere drinkers deden mee (40% was 55-plus).

 

Evenals in Engeland maakte 70% procent van de IkPas-deelnemers de hele periode alcoholvrij af. 70% van de deelnemers gaf na afloop aan zich meer bewust te zijn van het eigen alcoholgebruik. Een substantieel aantal deelnemers dronk in het eerste half jaar na hun time out op minder dagen in de week alcohol. Ook hun totale weekconsumptie was verminderd. Het alcoholgebruik bleek zelfs te zijn gehalveerd en het drinkpatroon vergelijkbaar met dat van (gemiddelde) alcoholgebruikers in andere Nederlandse studies. Over de IkPas-periode zelf meldde bijna de helft van de deelnemers, dat zij zich fitter voelden en beter sliepen. Circa een kwart van de deelnemers viel af in lichaamsgewicht. IkPas werd gemiddeld met een 8 gewaardeerd. 50% procent gaf aan in 2016 zeker weer mee te willen doen, 35% overweegt dit nog.

 

De ervaringen in 2015 geven aanleiding tot veel belangstelling voor deelname in 2016. Meer gezondheidsregio’s en individuele gemeenten sluiten zich bij het initiatief aan. Ook ziekenhuizen, huisartspraktijken, bedrijven en sportverenigingen willen participeren. Het lectoraat Verslaving van Windesheim doet tevens behoeftenonderzoek onder (potentiële) organisatoren om de ondersteuning bij IkPas te verbeteren. In 2016 zal Windesheim opnieuw onderzoek doen naar de effecten van IkPas met daarbij het streven om een controlegroep in te zetten.